“Meme Kanseri”
Göğüs kanseri, bir fazlaca ülkede olduğu üzere, ülkemizde de, bayanlarda sık görülen kanserlerden biridir. Bayanlarda kanser niçiniyle olan ölümlerin değerli bir kısmının da sebebi göğüs kanseridir.
Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan istatistiklere bakılırsa, 1994 yılında, Amerika’da 46 bin bayanın bu kanser niçiniyle öldüğü bildirilmektedir. Her sekiz-on bayandan birinde göğüs kanseri görüleceği ve bunların da yaklaşık üçte birinin göğüs kanserinden öleceği hesaplanmaktadır. Ülkemiz için görülme sıklığının biraz daha düşük olduğu kestirim edilmektedir.
Erken teşhis
Göğüs kanserinin kimi tipleri, erken tanındıklarında fazlaca güzel halde tedavi edilebilmektedir. ötürüsıyla, hem hastaların hem tabiplerin bu kanseri olabildiğince erken tanımak için elden gelen uğraşı göstermeleri gerekir.
Göğüs kanserinin değişik cinsleri vardır. Bunların tedavileri ve hasta üstündeki tesirleri de farklı olabilmektedir. En düzgün sonuçlar, küçük ve etrafa yayılmamış kanserlerde alınmaktadır.
Göğüs kanseri açısından riskler
Annenizde, kızkardeşinizde yahut teyzenizde göğüs kanseri var ise, sizin için de risk yüksektir. Bunlardan birinde kanser olması, sizin göğüs kanseri olma riskinizi iki kat artırır. İki yakınınızda göğüs kanseri var ise, risk 3 katına çıkar.
Öbür risk faktörleri şunlardır: Adetlerin küçük yaşta başlaması, çocuksuz olma yahut ileri yaşlarda çocuk doğurma, Ayrıyeten, daha az da olsa; sigara kullanmasının, çok yağlı yemekler ve şişmanlığın da riski artırdığı düşünülmektedir.
Kanserlerin küçükken yakalanmalarını sağlayan üç kıymetli prosedür vardır:
Kişinin kendi göğsünü muayene etmesi.
Tabip muayenesi
Mamografi ve ultrasonografi
Göğüslerde yumrular olması
bir hayli bayan göğsünü muayene ettiğinde yumrularla karşılaşır. Bu niçinle telaşlanan, ü zülenler de olabilir. Bu yüzden, her bayanın kendi göğsündeki bu “normal” sertliklerin yerlerini ve kıvamlarını yeterli bilmesi gerekir. Şayet “her zamankinden farklı” bir sertlik hissederseniz, kesinlikle bir uzman doktora görünmelisiniz. Göğüs kanserlerinin kıymetli bir kısmı, birinci kere, kendi kendini muayene sırasında dikati çeker. Erken teşhis, sonrasındasında ortaya çıkabilecek problemleri azaltabilir; hastanın hayat müddetine de katkıda bulunabilir. Bir kitlenin küçük iken saptanması, tedavinin de daha kolay ve hasta açısından daha kolay kabul edilebilir nitelikte olmasını sağlayabilir.
Kendi kendine göğüs muayenesi
Birden fazla uzman, bayanların adet görmelerinden bir hafta daha sonra bu muayeneyi yapmalarını önermektedir. Doğum denetim hapı kullananlar ise, hapa başladıktan daha sonraki birinci hafta ortasında muayenelerini yapmalıdırlar. Başka vakit içinderda göğüslerdeki olağan yapılar ve kistler daha irileşebilirler. Bu hem akıl karıştırıcı olur, birebir vakitte muayene ağrılı olabileceği için rahatsız edici hale gelebilir. Öte yandan, göğüsleri hiç muayene etmemektense, ayın her hangi bir günü muayene etmek olağan olarak epeyce daha yeterlidir.
Evvel, rahat ve ılık bir yerde sırtüstü uzanın. Sol kolunuzu kaldırıp, sol elinizi başınızın altına koyun. Sağ elinizle sol göğsünüzü aşağıdaki halde muayene etmeye başlayın.
Göğüs kafesinizin ön yüzünde, sağda ve solda iki dikdörtgen olduğunu düşünün. Göğüsleriniz bu dikdörtgenlerin ortasında olsunlar.Diktörtgenlerin birer köşeleri koltukaltınızda olacaktır. (Memenin koltukaltına yakın kısımlarını muayene ederken bilhassa dikkatli olun; göğüs kanserleri en epey burada bulunmaktadır).
İki-üç parmağınızı birleştirerek, sol koltukaltınızdan aşağı gerçek dikdörtgenin dış kenarı boyunca inin. Alttaki köşeye ulaşınca, parmaklarınızı 2-3 cm kadar içe yanlışsız çekip bu kez üst yanlışsız çıkın. Köprücük kemiğine (sağdaki dikdörtgenin üst kenarına) geldiğinizde bir daha 2-3 cm içe gelip aşağı hakikat inin. Tüm memeyi muayene edene kadar bunu sürdürün.
Sağ memeyi sol elle, sol memeyi sağ elle muayene etmeniz gerektiğini unutmayın. Muayene sırasında, parmaklarınızın ucuyla 1-2 cm çapında daireler çizecek hareketler yapın. Elinizi değişik derecelerde bastırarak deriyi, memeyi ve alttaki göğüs kafesi kemiklerini başka farklı hissetmeye çalışın.
Size kuşkulu gelen sertliklerin yerlerini unutmayın. Bunların birçoklarının “normal” olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Kuşkunuz devam ediyorsa, uzman bir doktora danışın. Kendi kendinizi sistemli olarak muayene etmek sizi rahatlatacak ve bir inanç duygusu sağlayacaktır.
Göğsün tabip tarafınca muayenesi
Bu muayenenin hiç değilse yılda bir sefer yapılması gerekmektedir. Muayene sırasında, kendi kendinizi nasıl daha düzgün muayene edebileceğinizi de sorabilir ve kuşkulu bulduğunuz sertlikler konusunda tabibin değerlendirmesini öğrenebilirsiniz. Bu, birden fazla sefer sizi rahatlatacaktır.
Göğüste kistler olduğunda tabip, adetinizden daha sonraki hafta ortasında bir daha muayeneye gelmenizi isteyebilir. Bir sertliğin ne vakittir orada olduğu sorulabilir; bu yüzden, kendi kendinizi muayene ederken elinize gelen bir sertlik bulduğunuzda, tarihi bir yere kaydetmeniz yararlı olacaktır. kimi vakit, tabip, daha emin olmak için sizi birkaç hafta yahut ay ortasında bir daha muayene etmek isteyebilir yahut mamografinin gerekli olduğunu söyleyebilir.
Mammografi ve ultrasonografi
Göğüs kanserinin erken yakalanmasında sizin ve hekiminizin yaptığı muayenelere katkı sağlayan ç ok pahalı bir radyolojik inceleme metodudur. Elli yaşın üstündeki bayanlarda her yıl mammografi çekilmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir.
Kırk-elli yaşlarında mammografinin ne derecede gerekli olduğu tartışmalı olmakla bir arada, bu vakitte hiç değilse iki yılda bir mammografi çekilmesinin yararlı olduğunu söyleyenler bulunmaktadır. Bu incelemelerin tüm hedefi, kanserleri kimi vakit elle muayenede bile farkedilemeyecek kadar küçükken yakalayabilmektir. Mammografi, hasta yahut tabibin eline “anormal” bir sertlik geldiğinde de istenir.
Mammografi ile tüm kanserlerin kesinlikle yakalanabileceği zannedilmemelidir. Kişinin kendi göğsünü muayenesi, tabip muayenesi ,mamografi ve ultrasonografi göğüs kanserini yakalamak için daima birlikte başvurulması gereken usullerdir.
Göğüs biyopsisi
Göğsünde sertlik bulunan bir fazlaca bayanda biyopsi gündeme gelir. En sıradan metot, ince bir iğne kullanılarak kuşku edilen sertlikten örnek almaktır.
Bu bir kist ise, süreç sırasında kist sıvısının gelmesi ile hem sertlik kaybolur birebir vakitte hasta rahatlar. Kanserlerin kist halinde olması mümkünlüğü epeyce düşüktür. Alınan sıvı yahut hücreler, patoloji uzmanı tarafınca incelenir ve bu örnekte kanser olup olmadığını belirten bir rapor düzenlenir.
İğne ile örnek alma, ekseriyetle acısız bir süreçtir; göğsün yahut hastanın uyuşturulmasına gerek duyulmaz.
Daha geniş kapsamlı bir süreç olan eksizyonel biyopside, ele gelen sertliğin tümü yahut bir kısmı cerrah tarafınca çıkartılır.
Bu süreç için sırf göğsün uyuşturulması kâfi olabileceği üzere, genel anesteziye de başvurulabilir. Çıkarılan dokunun patoloji uzmanı tarafında mikroskop altında incelenmesiyle en kesin teşhisin konulması mümkün olur.
Göğüs kanseri, çabucak her 8 bayandan birinde görülecek derece sıktır. Kendi kendini muayene, hekim muayenesi ,mamografi ve ultrasonografi; kararı değerli derecede etkileyebilir. Birçok durumda, bu hastalığın kökünü kazıyabilme mümkünlüğü bulunmaktadır ve hem erken tanıyı hem erken tedaviyi sağlamak için, gayret gösterilmesi gereklidir.
“Daha sağlıklı bir hayat biçiminin benimsenmesi ile genel sıhhat güzelleştirebilir ve birtakım kanserlerden korunulabilir”.
Sigara içmeyin; içiyorsanız bırakın. Şayet bırakamıyorsanız, sigara içmeyenlerin yanında içmeyin.
Şişmanlıktan kaçının.
Her gün biraz canlı antrenman yapın.
Günlük meyva-sebze alımınızı ve bunların çeşitlerini artırın; günde en az 5 öğün yiyin. Hayvansal yağ alımınızı kısıtlayın.
Bira, şarap yahut öbür alkollü içkileri içiyorsanız; erkekseniz günde en hayli 2, bayansanız günde en çok 1 ölçü için. (Ölçü, bira için şişe, şarap için bardak, sert içkiler için kadehtir).
Güneşe uzun mühlet maruz kalmaktan kaçınılmalıdır. Çocukları ve genç erişkinleri korumak bilhassa değerlidir. Güneşte basitçe yanabilenler için ömür boyunca etkin kollayıcı tedbirler alınmalıdır.
Bilinen kanser yapan hususlara maruz kalmayı önlemek gayesiyle katı kurallar uygulayın. Kanser oluşturan unsurlar hakkındaki tüm sıhhat ve güvenlik talimatlarına uyun. Ulusal ışınım güvenliği kurumlarının (Türkiye Atom Gücü Kurumu) tekliflerine uyun.
Yirmibeş yaş ve üzeri bayanlar servikal taramalarakatılmalıdırlar. Bu iştirak, “Servikal Taramada Kalite Garantisi için Avrupa Protokolü”ne uygun kalite denetim süreçleri olan programlar dahilinde olmalıdır.
Elli yaş ve üzeri bayanlar göğüs taramalarına katılmalıdırlar. Bu iştirak, “Mammografi Taramasında Kalite Teminatı için Avrupa Protokolü”ne uygun kalite denetim süreçleri bulunan programlar dahilinde olmalıdır.
Elli yaş ve üzeri bayanlar ve erkekler kalın bağırsak ve rektum taramalarına katılmalıdırlar. Bu iştirak, kalite denetim süreçleri içeren programlar dahilinde olmalıdır.
Hepatit B virüsü enfeksiyonuna karşı aşılama programlarına katılın
Kaynaklar:
1-Prof.Dr.Bülent Celasun: www.patoloji.gen.tr
2-Hastalığın Patolojik Temeli(Robins &Cotran)
Göğüs kanseri, bir fazlaca ülkede olduğu üzere, ülkemizde de, bayanlarda sık görülen kanserlerden biridir. Bayanlarda kanser niçiniyle olan ölümlerin değerli bir kısmının da sebebi göğüs kanseridir.
Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan istatistiklere bakılırsa, 1994 yılında, Amerika’da 46 bin bayanın bu kanser niçiniyle öldüğü bildirilmektedir. Her sekiz-on bayandan birinde göğüs kanseri görüleceği ve bunların da yaklaşık üçte birinin göğüs kanserinden öleceği hesaplanmaktadır. Ülkemiz için görülme sıklığının biraz daha düşük olduğu kestirim edilmektedir.
Erken teşhis
Göğüs kanserinin kimi tipleri, erken tanındıklarında fazlaca güzel halde tedavi edilebilmektedir. ötürüsıyla, hem hastaların hem tabiplerin bu kanseri olabildiğince erken tanımak için elden gelen uğraşı göstermeleri gerekir.
Göğüs kanserinin değişik cinsleri vardır. Bunların tedavileri ve hasta üstündeki tesirleri de farklı olabilmektedir. En düzgün sonuçlar, küçük ve etrafa yayılmamış kanserlerde alınmaktadır.
Göğüs kanseri açısından riskler
Annenizde, kızkardeşinizde yahut teyzenizde göğüs kanseri var ise, sizin için de risk yüksektir. Bunlardan birinde kanser olması, sizin göğüs kanseri olma riskinizi iki kat artırır. İki yakınınızda göğüs kanseri var ise, risk 3 katına çıkar.
Öbür risk faktörleri şunlardır: Adetlerin küçük yaşta başlaması, çocuksuz olma yahut ileri yaşlarda çocuk doğurma, Ayrıyeten, daha az da olsa; sigara kullanmasının, çok yağlı yemekler ve şişmanlığın da riski artırdığı düşünülmektedir.
Kanserlerin küçükken yakalanmalarını sağlayan üç kıymetli prosedür vardır:
Kişinin kendi göğsünü muayene etmesi.
Tabip muayenesi
Mamografi ve ultrasonografi
Göğüslerde yumrular olması
bir hayli bayan göğsünü muayene ettiğinde yumrularla karşılaşır. Bu niçinle telaşlanan, ü zülenler de olabilir. Bu yüzden, her bayanın kendi göğsündeki bu “normal” sertliklerin yerlerini ve kıvamlarını yeterli bilmesi gerekir. Şayet “her zamankinden farklı” bir sertlik hissederseniz, kesinlikle bir uzman doktora görünmelisiniz. Göğüs kanserlerinin kıymetli bir kısmı, birinci kere, kendi kendini muayene sırasında dikati çeker. Erken teşhis, sonrasındasında ortaya çıkabilecek problemleri azaltabilir; hastanın hayat müddetine de katkıda bulunabilir. Bir kitlenin küçük iken saptanması, tedavinin de daha kolay ve hasta açısından daha kolay kabul edilebilir nitelikte olmasını sağlayabilir.
Kendi kendine göğüs muayenesi
Birden fazla uzman, bayanların adet görmelerinden bir hafta daha sonra bu muayeneyi yapmalarını önermektedir. Doğum denetim hapı kullananlar ise, hapa başladıktan daha sonraki birinci hafta ortasında muayenelerini yapmalıdırlar. Başka vakit içinderda göğüslerdeki olağan yapılar ve kistler daha irileşebilirler. Bu hem akıl karıştırıcı olur, birebir vakitte muayene ağrılı olabileceği için rahatsız edici hale gelebilir. Öte yandan, göğüsleri hiç muayene etmemektense, ayın her hangi bir günü muayene etmek olağan olarak epeyce daha yeterlidir.
Evvel, rahat ve ılık bir yerde sırtüstü uzanın. Sol kolunuzu kaldırıp, sol elinizi başınızın altına koyun. Sağ elinizle sol göğsünüzü aşağıdaki halde muayene etmeye başlayın.
Göğüs kafesinizin ön yüzünde, sağda ve solda iki dikdörtgen olduğunu düşünün. Göğüsleriniz bu dikdörtgenlerin ortasında olsunlar.Diktörtgenlerin birer köşeleri koltukaltınızda olacaktır. (Memenin koltukaltına yakın kısımlarını muayene ederken bilhassa dikkatli olun; göğüs kanserleri en epey burada bulunmaktadır).
İki-üç parmağınızı birleştirerek, sol koltukaltınızdan aşağı gerçek dikdörtgenin dış kenarı boyunca inin. Alttaki köşeye ulaşınca, parmaklarınızı 2-3 cm kadar içe yanlışsız çekip bu kez üst yanlışsız çıkın. Köprücük kemiğine (sağdaki dikdörtgenin üst kenarına) geldiğinizde bir daha 2-3 cm içe gelip aşağı hakikat inin. Tüm memeyi muayene edene kadar bunu sürdürün.
Sağ memeyi sol elle, sol memeyi sağ elle muayene etmeniz gerektiğini unutmayın. Muayene sırasında, parmaklarınızın ucuyla 1-2 cm çapında daireler çizecek hareketler yapın. Elinizi değişik derecelerde bastırarak deriyi, memeyi ve alttaki göğüs kafesi kemiklerini başka farklı hissetmeye çalışın.
Size kuşkulu gelen sertliklerin yerlerini unutmayın. Bunların birçoklarının “normal” olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Kuşkunuz devam ediyorsa, uzman bir doktora danışın. Kendi kendinizi sistemli olarak muayene etmek sizi rahatlatacak ve bir inanç duygusu sağlayacaktır.
Göğsün tabip tarafınca muayenesi
Bu muayenenin hiç değilse yılda bir sefer yapılması gerekmektedir. Muayene sırasında, kendi kendinizi nasıl daha düzgün muayene edebileceğinizi de sorabilir ve kuşkulu bulduğunuz sertlikler konusunda tabibin değerlendirmesini öğrenebilirsiniz. Bu, birden fazla sefer sizi rahatlatacaktır.
Göğüste kistler olduğunda tabip, adetinizden daha sonraki hafta ortasında bir daha muayeneye gelmenizi isteyebilir. Bir sertliğin ne vakittir orada olduğu sorulabilir; bu yüzden, kendi kendinizi muayene ederken elinize gelen bir sertlik bulduğunuzda, tarihi bir yere kaydetmeniz yararlı olacaktır. kimi vakit, tabip, daha emin olmak için sizi birkaç hafta yahut ay ortasında bir daha muayene etmek isteyebilir yahut mamografinin gerekli olduğunu söyleyebilir.
Mammografi ve ultrasonografi
Göğüs kanserinin erken yakalanmasında sizin ve hekiminizin yaptığı muayenelere katkı sağlayan ç ok pahalı bir radyolojik inceleme metodudur. Elli yaşın üstündeki bayanlarda her yıl mammografi çekilmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir.
Kırk-elli yaşlarında mammografinin ne derecede gerekli olduğu tartışmalı olmakla bir arada, bu vakitte hiç değilse iki yılda bir mammografi çekilmesinin yararlı olduğunu söyleyenler bulunmaktadır. Bu incelemelerin tüm hedefi, kanserleri kimi vakit elle muayenede bile farkedilemeyecek kadar küçükken yakalayabilmektir. Mammografi, hasta yahut tabibin eline “anormal” bir sertlik geldiğinde de istenir.
Mammografi ile tüm kanserlerin kesinlikle yakalanabileceği zannedilmemelidir. Kişinin kendi göğsünü muayenesi, tabip muayenesi ,mamografi ve ultrasonografi göğüs kanserini yakalamak için daima birlikte başvurulması gereken usullerdir.
Göğüs biyopsisi
Göğsünde sertlik bulunan bir fazlaca bayanda biyopsi gündeme gelir. En sıradan metot, ince bir iğne kullanılarak kuşku edilen sertlikten örnek almaktır.
Bu bir kist ise, süreç sırasında kist sıvısının gelmesi ile hem sertlik kaybolur birebir vakitte hasta rahatlar. Kanserlerin kist halinde olması mümkünlüğü epeyce düşüktür. Alınan sıvı yahut hücreler, patoloji uzmanı tarafınca incelenir ve bu örnekte kanser olup olmadığını belirten bir rapor düzenlenir.
İğne ile örnek alma, ekseriyetle acısız bir süreçtir; göğsün yahut hastanın uyuşturulmasına gerek duyulmaz.
Daha geniş kapsamlı bir süreç olan eksizyonel biyopside, ele gelen sertliğin tümü yahut bir kısmı cerrah tarafınca çıkartılır.
Bu süreç için sırf göğsün uyuşturulması kâfi olabileceği üzere, genel anesteziye de başvurulabilir. Çıkarılan dokunun patoloji uzmanı tarafında mikroskop altında incelenmesiyle en kesin teşhisin konulması mümkün olur.
Göğüs kanseri, çabucak her 8 bayandan birinde görülecek derece sıktır. Kendi kendini muayene, hekim muayenesi ,mamografi ve ultrasonografi; kararı değerli derecede etkileyebilir. Birçok durumda, bu hastalığın kökünü kazıyabilme mümkünlüğü bulunmaktadır ve hem erken tanıyı hem erken tedaviyi sağlamak için, gayret gösterilmesi gereklidir.
“Daha sağlıklı bir hayat biçiminin benimsenmesi ile genel sıhhat güzelleştirebilir ve birtakım kanserlerden korunulabilir”.
Sigara içmeyin; içiyorsanız bırakın. Şayet bırakamıyorsanız, sigara içmeyenlerin yanında içmeyin.
Şişmanlıktan kaçının.
Her gün biraz canlı antrenman yapın.
Günlük meyva-sebze alımınızı ve bunların çeşitlerini artırın; günde en az 5 öğün yiyin. Hayvansal yağ alımınızı kısıtlayın.
Bira, şarap yahut öbür alkollü içkileri içiyorsanız; erkekseniz günde en hayli 2, bayansanız günde en çok 1 ölçü için. (Ölçü, bira için şişe, şarap için bardak, sert içkiler için kadehtir).
Güneşe uzun mühlet maruz kalmaktan kaçınılmalıdır. Çocukları ve genç erişkinleri korumak bilhassa değerlidir. Güneşte basitçe yanabilenler için ömür boyunca etkin kollayıcı tedbirler alınmalıdır.
Bilinen kanser yapan hususlara maruz kalmayı önlemek gayesiyle katı kurallar uygulayın. Kanser oluşturan unsurlar hakkındaki tüm sıhhat ve güvenlik talimatlarına uyun. Ulusal ışınım güvenliği kurumlarının (Türkiye Atom Gücü Kurumu) tekliflerine uyun.
Yirmibeş yaş ve üzeri bayanlar servikal taramalarakatılmalıdırlar. Bu iştirak, “Servikal Taramada Kalite Garantisi için Avrupa Protokolü”ne uygun kalite denetim süreçleri olan programlar dahilinde olmalıdır.
Elli yaş ve üzeri bayanlar göğüs taramalarına katılmalıdırlar. Bu iştirak, “Mammografi Taramasında Kalite Teminatı için Avrupa Protokolü”ne uygun kalite denetim süreçleri bulunan programlar dahilinde olmalıdır.
Elli yaş ve üzeri bayanlar ve erkekler kalın bağırsak ve rektum taramalarına katılmalıdırlar. Bu iştirak, kalite denetim süreçleri içeren programlar dahilinde olmalıdır.
Hepatit B virüsü enfeksiyonuna karşı aşılama programlarına katılın
Kaynaklar:
1-Prof.Dr.Bülent Celasun: www.patoloji.gen.tr
2-Hastalığın Patolojik Temeli(Robins &Cotran)