BASIC'in 60 Yılı: Yeni Başlayanlar İçin Genel Amaçlı Programlama Dili
1 Mayıs 1964 sabah saat 4.00'te, ilk BASIC yorumlayıcısı New Hampshire, Hannover'deki Dartmouth College'da bir ana bilgisayar üzerinde başlatıldı. Profesörler John Kemeny ve Thomas Kurtz tarafından geliştirilen BASIC programlama dili, sonraki yıllarda programlamaya erişimde devrim yarattı.
Duyuru
10 Let X = (7+8)/3
20 PRINT X
30 END
Dilin ilk sürümünde 14 komut vardı (PRINT, LET, IF, THEN, FOR, NEXT, GOTO, INPUT ve END dahil).
Yeni başlayanlar için basit programlama dili
Macar kökenli Kemeny, 2. Dünya Savaşı sırasında atom bombasının geliştirilmesine yönelik askeri araştırma projesi olan Manhattan Projesi'nde yer aldı; daha sonra Johann von Neumann'ın çalışanı ve Albert Einstein'ın asistanıydı.
(Resim: Adrian N. Bouchard/Dartmouth Koleji)
BASIC ile Kemeny ve Kurtz, bilgisayar dışı bilim adamlarının bile hızlı bir şekilde öğrenebileceği bir programlama dili yaratmak istediler. FORTRAN veya Algol gibi o zamanlar yaygın olan dillerin aksine, BASIC'in İngilizce'deki birkaç komutla yetinmesi gerekiyordu.
1 Mayıs 1964 gecesi yayınlanan ilk program 90 satırla hâlâ oldukça idare edilebilirdi. BASIC'in ilk sürümü, bazı matematiksel işlevlerin yanı sıra LET, PRINT ve GOTO gibi yalnızca bir avuç komutu içeriyordu. Bu basitliğe rağmen BASIC sonraki yıllarda galip geldi ve çok sayıda mini ve mikro bilgisayara taşındı.
Ev bilgisayarlarında dönüm noktası
Thomas E. Kurtz, 1956'dan beri Dartmouth College'daydı.
(Resim: Adrian N. Bouchard/Dartmouth College)
BASIC zafer yürüyüşüne 1970'lerin sonunda Apple, Acorn, Commodore, Sinclair ve Tandy gibi şirketlerin ilk ev bilgisayarlarının piyasaya çıkmasıyla başladı. Bilgisayarlar, yazılımlarında BASIC'i sunuyordu, bu da programlamaya başlamayı kolaylaştırıyordu. Kapsamlı BASIC lehçelerine sahip Micro-Soft adlı küçük bir şirket o dönemde önemli bir rol oynadı. 1975 yılında Bill Gates, ilk ev bilgisayarlarından biri olan Altair 8800 için BASIC yorumlayıcısını geliştirdi.
1980'lerin başında IBM ayrıca BASIC'in BIOS'a sabitlenmesini istiyordu; Microsoft, IBM'le işte bu şekilde işe girdi, IBM'e bir işletim sistemi sattı ve bir yazılım devi haline geldi. BASIC'in iki yaratıcısı Kemery ve Kurtz da 1983 yılında “True BASIC”i piyasaya sürdüler. Ancak bu aynı zamanda BASIC'in birçok lehçeye bölünmesine de yol açtı. Birçok üretici, Microsoft lisanslarını atlatmak için kendi BASIC çeşitlerini geliştirdi.
Modern dillerin rekabeti
Commodore C64 BASIC program listesinin çıktısından bir alıntı: GOTO ile satır numaralarına atlayın. Bu arada, ek satırlar eklemek istediğinizde satır numaralarını değiştirmek çok iş gerektirebilir.
(Resim: Kamusal Alan)
80'li ve 90'lı yıllarda BASIC'in yerini giderek Pascal, C ve C++ gibi daha güçlü ve yapılandırılmış programlama dilleri aldı. Eleştirmenler sıklıkla kafa karıştırıcı olan BASIC kodunu eleştirdiler. Örneğin, yapısal programlamanın öncüsü Edsger Dijkstra, 1975 yılında daha önce BASIC ile tanışmış öğrencilere iyi programlama öğretmenin neredeyse imkansız olduğunu belirtmişti.
Paderborn'daki Heinz Nixdorf Müzeler Forumu'nda (HNF) bilgisayar tarihçisi Jochen Viehoff, “Kavramsal ve verimlilik açısından BASIC diğer programlama dillerine ayak uyduramadı” diyor. “Eleştirmenler aynı zamanda BASIC'in aslında GOTO program akış kontrolü atlama komutuyla neden olduğu kafa karıştırıcı 'spagetti kodu'yla da sık sık dalga geçtiler.” En azından .NET'ten bu yana daha önce üstün kabul edilen dillerle rekabet edebilen Visual Basic'e gelince, diğerleri onun Microsoft Windows platformundan hiçbir zaman gerçek anlamda kopmadığından şikayet etti.
Ancak 1990'ların başında Microsoft'un nesne yönelimli programlama dili ve Visual Basic geliştirme ortamının piyasaya sürülmesiyle, Windows programlarının (Hızlı Uygulama Geliştirme anahtar kelimesi) gelişimini büyük ölçüde hızlandırması beklenen bir tür geri dönüş gerçekleşti. Makro programlamadaki örneği bugün hala ofis ürünlerinde mevcuttur. 2002'den bu yana Visual Basic, .NET çalışma zamanı kitaplığına taşındı. En son topluluk sürümü 2022'dir.
BASIC retro bilgisayar sahnesinde varlığını sürdürüyor
Her ne kadar profesyonel programcılar bugün BASIC'i nadiren kullansa da, dil retrobilgisayar sahnesinde hala çok popüler. BASIC programları C64 veya Apple II gibi eski sistemlerde geliştirilmeye devam ediyor. Donanımın basit yakınlığı, bilgisayarların nasıl çalıştığını anlamamızı sağlar.
BASIC'in mucidi Thomas Kurtz bunu 1964 gibi erken bir tarihte öngörmüştü: “Amacımız profesyonel programcılar yetiştirmek değil, daha ziyade tüm öğrencilere bilgisayar kullanımına ilişkin temel deneyim ve bilgiyi sağlamaktır.” Adı: BASIC, Yeni Başlayanların Her Yerde Kullanabileceği Sembolik Talimat Kodu anlamına gelir. 60 yıl sonra bile, programlama dili hala bu gereksinimi karşılamaktadır.
(vza)
Haberin Sonu